اثر باستانی کاظم داشی در روستای گورچین قلعه در ۷۰ کیلومتری ارومیه واقع است که در زمانهای مختلف از جمله جنگ جهانی اول پناهگاه اهالی هفت روستای اطراف بوده‌است و نام آن به یاد «کاظم خان»، فرمانده افراد محافظ روستا که خود اهل قوشچی بوده نامگذاری شده‌است. نام اصلی کاظم داشی در اصل قالا داشی می‌باشد و در قدیم به قیرخلار (۴۰ نفر) نیز معروف بوده‌است. قلعه کاظم داشی در فاصله حدود ۷۰ کیلومتری شهر ارومیه قرار دارد.برای رفتن به این مکان بکر و زیبا  ابتدا باید از ارومیه به سمت سلماس حرکت کنید و بعد از حدود ۳۰ کیلومتر به سه راهی قوشچی می رسید. و بعد از گذر از روستای قره باغ و گورچین قلعه، به طرف شرق این روستا حرکت کنید.قلعه کاظم داشی در ۱٫۵ کیلومتری شرق روستای گورچین قلعه قرار دارد.  

یکی از مناطق زیبا و و دیدنی شهر ارومیه دهکده ساحلی چی چست است که همه روزه میزبان هزاران گردشگر ایرانی و خارجی به خصوص در فصل های بهار و تابستان می باشد. مجموعه دهکده تفریحی – توریستی ساحلی چی چست جهت ایجاد نشاط و بستر لازم برای تفریحات سالم فراهم شده است. این مجتمع تفریحی در ۱۸ کیلومتری شهر ارومیه در مسیر جاده دریاچه ارومیه و نزدیکی بندر گلمانخانه قرار دارد

پارک تخم مرغی ارومیه که در ابتدای شهرک ایثار قرار داره یکی از پارک های زیبای ارومیه ست. به این پارک ، پارک ایثار و یا پارک استقلال هم گفته می شه، ولی از آنجایی که به تخم مرغ شبیهه، به نام تخم مرغی مشهورتره. یکی از دلایلی که اکثر گردشگرانی که به شهر ارومیه میان و حتما از این پارک دیدن می کنن، نزدیکی این پارک به بازارچه اول شمالی می باشد. در این پارک یک شهربازی سرباز هم وجود داره که مکانی برای تفریح بچه هاست. این پارک در اکثر روزهای بهاری و گرم تابستان مملو از شهروندان عزیزی می باشد که میخواهند ساعاتی را تا پاسی از شب در کنار خانواده در این فضای دلنشین سپری کنند.

سیر داغی ارومیه یکی از مهم‌ترین و زیبا‌ترین مکان‌های گردشگری این شهر است که در طول هفته و به خصوص در صبح روز جمعه پذیرای گردشگران زیادی است که برای تفریح و کوه نوردی به این نقطه از شهر می‌آیند. گردشگرانی که صبح قبل از طلوع آفتاب و عصر بعد از غروب آفتاب در بالای کوه سیر داغی ارومیه هستند، قدرت خداوند را در به تصویر کشیدن زیبایی خورشید در طلوع و غروب آن را مشاهده خواهند کرد.

پارک ساعت قديمي ترين پارک اروميه است که به خاطر وجود ساعت بزرگ بيضي شکل آن که در قسمت جنوبي پارک قرار دارد، به پارک ساعت مشهور است. اين ساعت قبلا کار مي کرده ولي الان از کار افتاده و بدون عقربه است. این پارک در تقاطع بلوار شهدا و بلوار شهید باهنر و در میدان آزادی (فلکه مجسمه سابق) واقع شده است.

پارک ائللرباغی ارومیه بزرگترین پارک شهر ارومیه می باشد که در خیابان والفجر درکنار رودخانه شهرچای ارومیه قرار دارد. از جمله جاذبه های این پارک وجود یک دریاچه مصنوعی به مساحت ۵/۲ هکتار که گنجایش ۱۴ هزار مترمکعب آب است که با چندین قایق به گردشگران و همشهریان خدمات ارائه می کند. از دیگر امکانات این پارک می توان به آمفی تئاتر روباز، پیست دوچرخه سواری، جاده تندرستی، وسایل بازی کودکان، تلویزیون شهری ،گذر مشاهیر، پارکینگ خودرو، اتوبانک و … اشاره کرد.

سه‌گنبد نام تپه‌ای در جنوب شرقی شهر ارومیه مرکز استان آذربایجان غربی است، این بنا آرامگاه بود و در سال ۵۸۰ قمری در جنوب شرقی ارومیه ساخته شد. مقبره یا برج آجری سه گنبد متعلق به قرن ششم هجری بوده و در مدخل بنا سه کتیبه به خط کوفی باقی‌ مانده است. برخی از مورخین عقیده دارند که این بنا به جای آتشکده‌ای از دوره ساسانی احداث شده است، ولی هیچ‌گونه سند معتبری مبنی بر صحت ادعای خود ندارند. از سوی دیگر در مدخل بنا سه کتیبه موجود است که  از سنگ تراشیده شده و در پایان کتیبه، محرم سال ۵۸۰ هجری خوانده می‌شود. از این رو شاید بتوان مقبره یا برج آجری سه گنبد را متعلق به قرن ششم هجری دانست. طبق این کتیبه، این بنا به دستور یکی از امرای سلجوقی به نام شیث قاطه المظفری ساخته شده است. از نظر معماری این بنا با مقبره‌های قرن ششم هجری قمری بخصوص مراغه و سایر مقبره‌های دوره سلجوقی شباهت فراوانی دارد.

پارک جنگلی شیخ تپه که در استان آذربایجان غربی و شهر ارومیه قرار دارد، یکی از جاذبه‌ های طبیعی این شهر است و همه روزهمردم و گردشگران زیادی را به سوی خود جذب می‌ کند. وسعت این پارک ۴۴ هکتار است. پارک جنگلی شیخ تپه در جنوب شرقی ارومیه بر ارتفاعات مشرف به شهر و در مجاورت تپه باستانی شیخ تپه واقع شده است.  این تپه جزو تپه‌ های باستانی متعلق به دوره مادها پیش از رواج دین زرتشت بوده که امروزه به دلیل ساخت و سازهای شهری اثری از آن باقی نمانده است. از ویژگی‌ های اصلی این تپه‌ ها وجود هفت لایه مربوط به دوره‌ های مختلف تاریخی است که با ظروف و اشیا مربوط به هر دوره مشخص شده است. این لایه‌ ها در بیش‌ تر این تپه‌ ها حالتی مشابه دارند.

ارومیه یکی از زیباترین شهرهای ایران است که در هر فصل از سال جلوه های متنوعی از خود را به نمایش می گذارد. یکی از مکان هایی که زیبایی این شهر را به رخ گردشگران می کشد، پارک دانشجو یا گوللر باغی است. پارک دانشجو در امتداد بوستان “ائللر باغی” و پارک ساحلی قرار دارد. این پارک از ابتدا تا انتهای بلوار امام علی  (ع) به مساحت ۶ هکتار است. پارک دانشجو ی ارومیه دارای ۴۱۰ هزار بوته گل و لاله از ۱۰۰ نوع مختلف است. همه ساله در اردیبهشت ماه جشنواره گل در پارک دانشجو برگزار می شود. در شهریور ماه نیز این پارک میزبان جشنواره انگور است. پارک دانشجو بی نهایت زیبا و روح نواز، مکانی مناسب برای استراحت و دور شدن از هیاهوی شهر محسوب می شود. اگر مسافر شهر ارومیه باشید، پیشنهاد می کنیم که بازدید و گذراندن ساعاتی از روز را در گوللر باغی از دست ندهید.

دریاچه نیلگون مارمیشو، با طبیعتی بی‌نظیر که مامن بسیاری از گونه‌های جانوری و گیاهی ارزشمند ایران است، در سایه نام دریاچه ارومیه همچنان برای بسیاری از گردشگران ناشناخته مانده است.  دریاچه مارمیشو یکی از بکرترین جاذبه‌های طبیعی آذربایجان‌غربی است که با چشم‌اندازی زیبا مکانی مناسب برای استراحت و آرامش است و هر مسافری را شیفته خود می‌کند. نکته قابل توجه در مورد این دریاچه زیبا علت پیدایش آن است؛ به این صورت که بر اثر زلزله قسمتی از کوهریزش کرده و سدی طبیعی را به وجود آورده که باعث ایجاد دریاچه فعلی شده است. 

آبشار سوله دوکل یکی از زیباترین و مرتفع ترین آبشارهای ایران است که در منطقه مرگور ارومیه در دامنه ی سرسبز با چمنزارهای زیبا کوه ۳۴۸۷ سه هزارو چهارصدو هشتادو هفت متری دالامپر قرار دارد.و یکی از بهترین جاذبه های گردشگری طبیعی استان آذربایجان غربی است. آبشار سوله دوکل با چمن زارهای سرسبزی که در اطرافش قرار گرفته یکی از سرچشمه های رودخانه باراندوزچای می باشد.این آبشار در فاصله۶۱ کیلومتری جنوب غربی ارومیه قرار دارد.

معماری هر بخش ازبازار ارومیه سبک و شکل خاص هنر اصیل ایرانی و ذوق هنرمندان دوره‌های مختلف است، ولی با وجود تنوع در شکل طاق‌ها و گنبد‌ها همگی از سادگی ویژه‌ای برخوردار است و نظر هر فرد هنردوست و آشنا با معماری اصیل ایرانی را جلب می‌کند. سردر ورودی اصلی بازار ارومیه از سمت مسجد اعظم، یکی از زیباترین و خوش نقش‌ترین جلوه‌های قدیمی معماری ایران است، که ذوق و علاقه هر فرد ایرانی را به خود جلب می‌کند.

مسجد جامع ارومیه یکی از آثار کهن و قدیمی این شهر تاریخی است و در خیابان اقبال قرار دارد. این مسجد در میان بازار قدیمی شهر واقع شده و یکی از ارکان اصلی بافت قدیمی شهر است. برخی از محققین معتقدند این بنا ابتدا آتشکده بود و بعد از تسلط مسلمین ویران شد و سپس در قرن هفتم هـ . ق بر روی آن مسجدی ساخته شد. به اعتقاد این گروه از محققین سبک تزیینات، گچ بری ها، ستون بندی ها و طاق های مسجد عینا شبیه به سبک معماری سلجوقیان است.این بنا ترکیبی از معماری دوران مختلف تاریخ ایران است. قدمت این مسجد به دوره‌ سلجوقی می‌رسد که در تاریخ ۱۳۱۴/۰۹/۱۵ و به شماره ۲۴۳ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.

امامزاده برکشلو ( امامزادگان محمد و ابراهیم (علیهم السلام) )  امامزاده برکشلو در ۱۳ کیلومتری ارومیه در روستای امامزاده مدفن دو برادر از امام زادگان به نامهای ابراهیم و محمد که بنا به قولی چهار پشت آنها به حضرت زین العابدین «ع» میرسد قرار دارد و نیز به قول برخی از معمرین مقابری که در این روستا وجود دارد به یکی از اولاد حضرت موسی بن‌جعفر «ع» منسوب می باشند .رواق و گنبد و ایوان این امامزاده بدست مرحوم حبیب الله بیگلربیگی پایان یافته و بعدها نیز مرحوم حاجی غفار افشار به تکمیل بعضی از نواقصات آن همت گماشت و پاشاخان اردوبادی ( آزادی ) درب این امامزاده شریف را به هزینه شخصی خود تهیه نمود .

مسجد سردار از بناهای عهد قاجار است که در شهر ارومیه قرار دارد. این مسجد از دو شبستان بزرگ و کوچک ساخته شده است که بعدها مورد مرمت قرار گرفته است. به علت قرار گرفتن ساعت در سر در آن، این بنا به مسجد ساعت (ساعتلو) نیز مشهور است. مسجد سردار ارومیه که نام دیگر آن مسجد ساعتلو است از بناهای تاریخی دوره قاجار است که در خیابان امام خمینی ارومیه و امتداد راسته غلام خان قرار دارد. این بنا توسط عبدالصمد خان پدر آقا محمد جد اعظم عظیم السلطنه سردار ساخته شده است.

سیلوانه یا سیلوانا شهری در بخش سیلوانه شهرستان ارومیه استان آذربایجان غربی است. منطقه سیلوانا به عنوان یکی از ۱۹ منطقه جهان که دارای اکسیژن خالص است و به عنوان یکی از مناطق نمونه گردشگری استان آذربایجان‌ غربی و ایران شناخته می شود. وجود چشمه‌ها و دریاچه‌هایی که از آب شدن طبیعی برف ارتفاعات به‌وجود می‌آیند، منطقه‌ای بکر و بسیار زیبا به وجود آورده اند. از ویژگی‌های این منطقه تولید مرغوب‌ترین عسل طبیعی در ایران است که توسط  زنبورداران این منطقه انجام می‌شود.

کلیسای ننه‌ مریم، در شهرستان ارومیه قرار گرفته است. از آن به نام‌های دیگری همچون «کلیسای حضرت مریم»، «کلیسای مارت مریم» و «شرق آشور» نیز نام بردە می‌شود. اعتقاد برخی از باستان‌شناسان و محققان بر این است که این کلیسا از کهن‌ترین کلیساهای جهان بوده است؛ به‌گونه‌ای که آن را پس از کلیسای «بیت‌لحم» در فلسطین، دومین کلیسای قدیمی جهان دانسته‌اند. قدمت نمای فعلی این بنای مذهبی که به یقین می‌توان آن را از آثار بی‌نظیر تاریخی «آشوریان»، معرفی کرد، با توجه به اظهارات باستان‌شناسان به دوران حکومت ساسانیان بازمی‌گردد؛ این در حالی است که نویسندگان آشوری و مسیحی معتقدند که این کلیسا در بدو ساخت به عنوان آتشکده‌مورد استفاده قرار گرفته است و روزگاری از معروف‌ترین معبدهای زرتشتیان محسوب می‌شد. اما زمانیکه زرتشتیان دین مسیح را پذیرفتند، این بنای مذهبی تغییر کاربری داده و آن را به کلیسا تبدیل کردند.

روستای سرسبز و خوش آب و هوای بند در فاصله تقریبی سه کیلومتری و در جنوب غربی شهر ارومیه  و در کوهپایه قرار دارد. اين منطقه زيباي كوهستاني در كنار باغات و سد رودخانه است. رودخانه بند، رودخانه پر آبي است كه از آن براي آب آشاميدني اروميه و آبياري باغات استفاده ميشود. امروزه روستای بند تقریبا شکل روستایی خود را از دست داده و آن را به عنوان یک منطقه تفریحی محبوب به حساب می آورند. این روستا قدمت سه هزار ساله دارد و یکی از روستاهای قدیمی منطقه به حساب می آید. مردم این روستا اکنون به علت ارائه خدمات گردشگری تغییر شغل داده و به رستورانداری و سایر مشاغل پرداخته اند که غذاهای این منطقه بسیار محبوب اهل ارومیه است. دوستداران طبیعت و نیز انواع غذاهای محلی و یا حتی غذاهای روز می توانند در فضاهای شیک و مجلل و نیز سنتی این منطقه بشینند، هم از صدای زیبای آب و هم از تماشای طبیعت آن لذت ببرند.

کلیسای مارسرگیز مربوط به دوره ساسانیان است و در شهرستان اورمیه، روستای سیر واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۹ آبان ۱۳۵۴ با شمارهٔ ثبت ۱۱۲۲ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.این کلیسا که زیارتگاه عموم مسیحیان اعم از آشوری و  ارامنه می باشد، یکی از مهمترین کلیساها برای عموم مسیحیان جهان می باشد. این بنا که به دوره های قبل از اسلام بر میگردد در زمان ناصر خسرو و به دستور همسر ناصرخسرو که شیرین نام داشت و یک مسیحی بود و به مناسبت غلبه ایرانیان بر رومیان ساخته شده است.

بنای شهرداری ارومیه به دستور رضاشاه پهلوی در سال ۱۳۰۷ ساخته شد. نقشه این بنا توسط طراحان آلمانی ترسیم و توسط معماری به نام مشهدی محمد حسین معمار معروف به “ملا اوستا”، چیره دست ترین معمار زمان خود، در حدود سال ۱۳۱۰ شمسی بنا نهاده شد. این شخص با وجود نداشتن تحصیلات دانشگاهی در اصول فنی معماری مهارت کامل داشت به طوری که این فرد در اجرای نقشه های شهرسازی آن دوره تأثیر بسزایی داشت.

موزه ارومیه با ۳۰ هزار قطعه شی تاریخی خود، یکی از غنی ترین موزه های ایران بوده و دومین گنجینه بزرگ تاریخی کشور محسوب می شود. این موزه آثاری از ماقبل تاریخ تا دوره اسلامی، اروراتویی تا قاجار را در خود جای داده است. در بازدید از این موزه می توان به راحتی دوره های مختلف تاریخ  و ماقبل تاریخ ایران را به چشم دید و احساس کرد. این موزه در کل به دو بخش باستانشناسی و مردم شناسی اختصاص یافته است.

در ارومیه ازسال ۱۳۵۹ ترمینال موجود ودرسال ۱۳۶۲ پایانه شرق وازسال ۱۳۶۳ پایانه غرب ارومیه فعالیت خودرا آغاز کرده است. ازاسفند ماه سال ۱۳۷۲ برای ساماندهي فعاليتهاو خدمات پايانه هاي مسافربري، لايحه قانوني احداث پايانه هاي مسافربري وممنوعيت تردد خودروهاي مسافربري برون شهري در داخل شهرهابا اصلاحات مربوطه تصویب شده که بموجب آن مالكيت ومديريت تأسيسات پايانه هاي مسافربري شهرداريها ووصول عوارض مربوط به حمل مسافر( اعم از حمل ونقل بین شهری زمینی،دریایی، وهوایی) برعهده شهرداريها وبهره برداري وسياست گذاري وتعيين نرخ در امر مسافربري برون شهري ونظارت بر كيفيت عرضه خدمات در شركتهاي مسافربري برعهده وزارت راه وترابري قرار گرفته همچنين شهرداريها موظف شده اند در شهرهاي بيش از پنجاه هزار نفر جمعيت پايانه هاي مسافربري برون شهري احداث نمايند. بدنبال تصویب این قانون از سال ۱۳۷۸ با آغاز فعالیت شوراهای شهرها زمینه تاسیس و تشکیلات سازمان شدن مدیریت پایانه های مسافربری شهرداریها ایجاد شد و سازمان پایانه های ارومیه...

بنای تاریخی مدرسه 22 بهمن ارومیه با 80 سال قدمت متعلق به دوران پهلوی بوده و با احتساب ساختمان، با زیربنای 5 هزار و 100 متر در بافت مرکزی شهر یعنی در تقاطع خیابان های امام خمینی(ره) و خیام قرار دارد.

یکی از جاهای دیدنی ارومیه خانه انصاری است که در میدان امام حسین معروف به میدان گول اوسته و در امتداد خیابان مدنی 2 واقع شده است. این خانه که در زمان قاجار بنا شده است، متعلق به بابک جعفری بوده كه بعدها به دختر ايشان و همسر سيف‌الله‌خان انصاری می‌رسد و به همين جهت به نام «خانه انصاری» شهرت می‌یابد. این بنا در مرکز حیاط و باغ بزرگی قرار دارد و به صورت چهارگوش و در دو طبقه رو به شمال ساخته شده است. در جبهه جنوبی و اندرونی خانه حیاط دیگری است که باغ انگور است که با دیوار خشتی و پایه‌های آجری محصور شده است.

مدرسه هدایت ارومیه که قدمت آن به اواخر دوره قاجار برمی گردد، ابتدا یکی از خانه های قدیمی این شهر بوده و به یکی از بزرگان ایل قاجار تعلق دارد. این خانه تاریخی در سال ۱۳۴۷ توسط مالک جدید به مدرسه تغییر کاربری داد. کتیبه های مدرسه هدایت تخریب شده است که به همین دلیل تاریخ دقیق احداث و نام معمار سازنده آن مشخص نیست اما با توجه به نوع مصالح و فرم معماری، تاریخ احداث آن به اواخر دوره قاجار می‌رسد. این بنا در واقع توسط شهریاران احداث شده است و در جنگ جهانی اول هم مدتی فرانسوی‌ها از بنای هدایت استفاده کرده‌اند.

دره شهدا که در زبان ترکی “خان دره سی” نامیده می شود، از مکانهای گردشگری استان آذربایجان غربی است. رودخانه های باراندوز و شهدا و جویبارها و رودهای مختلف و چشمه های متعدد بزرگ و کوچک و همچنین پوشش جنگلی و گیاهی این دره را علاوه از زیستگاه وحوش به یک منطقه تفریحی و گردشگری مبدل ساخته است. خان دره سی از سنگ یکپارچه است که بین اهالی محل به قلعه شیرین و فرهاد معروف است و در نوع خود بی مانند است.